Jarosław Kupryjaniuk

Wstęp

Sam Chrystus przyjął chrzest w Jordanie z rąk Św. Jana Chrzciciela, uwydatniając jego znaczenie. Nastąpiły Teofania i Epifania, które pokazały, że faktem stało się przybliżenie Królestwa i Wcielenie Słowa. Jan chrzcił chrztem pokuty i nawrócenia samemu przepowiadając, że po nim przyjdzie Ten, który będzie chrzcił Duchem Świętym i ogniem (Mt 3,11). W ewangelii wg Św. Jana (rozdz. 3,5) w rozmowie z Nikodemem Jezus podkreśla nieodzowność Chrztu Świętego w celu osiągnięcia Królestwa Bożego. Łaska Ducha, dawana nam podczas tego jednego z trzech sakramentów inicjacji kościelnej (obok Bierzmowania i Eucharystii) otwiera nam drzwi do Królestwa poprzez wprowadzenie do Kościoła, który jest wspólnotą (koinonia) Ducha Świętego w mistycznym Ciele Chrystusa.

Koinonia

Koinonia jest specyficznym określeniem obecności Ducha Świętego we Wspólnocie Eucharystycznej jaką jest Kościół Chrystusowy . Ten bizantyjski termin jest często używany u Św. Bazylego Wielkiego, czy to w jego traktacie o Duchu Świętym, czy też w niektórych z jego modlitw Eucharystycznych czytanych podczas liturgii której jest autorem.
"Łaska Pana naszego Jezusa Chrystusa i miłość Boga, i Ojca i wspólnota (gr. koinonia) Świętego Ducha, niech będą z wami wszystkimi" (2 Kor. 13,13 - wezwanie przez anaforą na liturgii Bazylego Wielkiego). Kościół nie jest instytucją. Nie jest On zwykłym zebraniem ludzi, którzy mają świątynie, zbierają się w nich na modlitwę i są związani jakimś wspólnym celem. Kościół to koinonia, obecność ducha we wspólnocie Eucharystycznej - w Bogu i z Bogiem. Eucharystia warunkuje jedność mistycznego Ciała kościoła poprzez zstąpienie Ducha na bezkrwawą ofiarę na patenie i w kielichu. Jest to apel wiernych, przez który dokonuje się działanie Ducha. Wspólnota Ducha wyraża obecność Trójcy i jednoczy w nim ludzi poprzez duchowe doświadczanie rzeczywistości. Wynika to ze słów apostoła Pawła "nikt nie może powiedzieć, że Jezus jest Panem, jak tylko w Duchu Świętym"(1Kor 12,3) i z faktu że Jezus i Bóg Ojciec Jednym są. Stwarza to duchową więź z Chrystusem, który jest Drogą, Prawdą i Życiem. Tylko przez Chrystusa i w Chrystusie możemy osiągnąć ostateczny cel jakim jest synergia z Bogiem i zbawienie.

Chrzest

Z definicji katechizmu Filareta (Drozdowa) Chrzest to sakrament w którym wierzący przy trzykrotnym zanurzeniu ciała w wodę z przyzwaniem Boga Ojca, Syna i Ducha Świętego umiera dla życia cielesnego, grzesznego i odradza się w Duchu Świętym dla życia wiecznego, świętego.
Z tej definicji wynika, że chrzczony musi być wierzący, potwierdza to ryt chrztu w którym chrzczony, lub rodzice chrzestni w przypadku dziecka wygłaszają Symbol Wiary, tym samym potwierdzając swoją przynależność do kościoła. Najważniejszym momentem Chrztu jest trzykrotne zanurzenie wierzącego we wcześniej poświęconej wodzie z przyzwaniem Imion Trójcy Świętej, potwierdzają to słowa Chrystusa "Idźcie i nauczajcie wszystkie narody, chrzcząc je w imię Ojca i Syna I Ducha Świętego" (Mt. 28,19). "Wielka tajemnica chrztu dopełnia się więc przez potrójne zanurzenie i potrójne wezwanie, aby urzeczywistniło się wyobrażenie śmierci i aby dusza ochrzczonego została oświecona przez przekazanie wiedzy Bożej. Tak więc łaska zawarta w wodzie nie pochodzi od niej samej, lecz daje ją obecność (koinonia) Ducha. Bo woda chrzcielna nie jest obmyciem z brudu ciała, lecz prośbą o dobre sumienie skierowaną do Boga. Nowo ochrzczony dostaje białą szatę, symbol jego czystości i krzyż, który jest symbolem wejścia na nową drogę co potwierdzają słowa Chrystusa: " (Mt. 16,24).
Chrzest jest udzielany przez biskupa lub prezbitra także małym dzieciom tak samo jak w Starym Testamencie małe dzieci w 8 dzień od narodzin były obrzezywane i było im nadawane imię. Te zabiegi miały na celu zawarcie przymierza z Bogiem Jahwe, tak samo jak chrzest jest zawarciem w pewnym sensie przymierza, bo bez nie go wg słów Jezusa nie można wejść do Królestwa Bożego.
Warto poruszyć jeszcze jeden aspekt tego sakramentu, otóż jest to jedyny sakrament którego w razie potrzeby może sprawować każdy ochrzczony za sprawą kapłaństwa powszechnego. "Wy jesteście wybranym plemieniem, królestwem kapłańskim, narodem świętym, ludem w Bogu na własność przeznaczonym, abyście ogłaszali dzieła potęgi Tego, który was wezwał z ciemności do przedziwnego swojego światła"(1P 2,9). Ten słowa św. Piotra nie oznaczają bynajmniej że wszyscy jesteśmy członkami kapłaństwa hierarchicznego, przykładem może być Król Ozajasz (2 Krn 26,16,21) albo Datam, Korach i Abiram (Lb 16). Te kapłaństwo ma wymiar symboliczny, poprzez Łaskę Ducha Świętego daną nam podczas trzech sakramentów inicjacji. Chrześcijanie stają się poprzez te sakramenty ludźmi wybranymi, świętymi, królewskimi w porównaniu z innymi narodami i to właśnie stąd możliwość chrztu w przypadku zagrożenia życia. Ciekawostką może być, że kościół rzymsko-katolicki uważa Chrzest za ważny, nawet kiedy sprawujący Chrzest Święty nie jest chrześcijaninem, wynika to z doktryny katolickiej ex opera operantum (z dzieła działanie).

Ryt Sakramentu Chrztu

Ryt chrztu składa się zasadniczo z 4 głównych części. Nie wolno zapominać o tym, że po chrzcie następują od razu 2 kolejne sakramenty, a mianowicie Bierzmowanie i Eucharystia. W przeszłości Chrzest sprawowano kilka razy do roku, w czasie trwania Boskiej Liturgii i udzielano sakramentu dużej grupie katechumenów. Pamiątką z tych wydarzeń jest śpiewanie podczas Liturgii zamiast Trysagionu Hymnu - "Którzy w Chrystusa ochrzczeni są, w Chrystusa przyobleczeni są. Alleluja" . Ten Hymn spotkamy na liturgii m. in. na Paschę, w Wielką Sobotę, w dzień Piećdziesiątnicy, Objawienia Bożego czy Bożego Narodzenia.
Pierwszym etapem Chrztu jest tzw. obrzęd Chrystianizacji, kapłan czyni znak krzyża i czyta modlitwę wprowadzając wyrażającego chęć w stan katechumenatu. W starożytności okres katechumenatu przygotowujący do chrztu trwał od 40 dni do nawet 3 lat. Pokazuje to, że do chrztu dopuszczano tylko przygotowanych. W przypadku chrztu dzieci cała odpowiedzialność za wykształcenie i zapoznanie się z prawdami wiary spoczywa na barkach rodziców chrzestnych. Po okresie katechumenatu lub w przypadku dzieci od razu po tych modlitwach następują 4 egzorcyzmy. Rodzice Chrzestni lub katechumen trzykrotnie wyrzeka się diabła, po tym kończy się obrzęd katechumenatu i rozpoczyna się właściwy obrzęd Chrztu. Egzorcyzmy mają odzwierciedlenie w dzisiejszym świecie, który jest królestwem szatana i którego trzeba się wyrzec żeby móc dostąpić świętości.
Część właściwa chrztu zaczyna się wyznaniem wiary, ponieważ "Ten kto uwierzy i przyjmie chrzest będzie zbawiony" (Mk 16,16). Po wyznaniu wiary następują modlitwy na poświęcenie wody poprzedzone anamnezą przypominającą stworzenie świata i jego odnowienie wraz z wyjściem Syna Bożego z wód Joradanu. Następnie ma miejsce epikleza uświęcająca wodę, aby była ona miejscem w którym katechumen zostanie pogrzebany i wskrzeszony, aby móc utrzymać życie we wspólnocie Ducha Świętego. Po poświęceniu wody następuje najważniejsza część sakramentu. Katechumen zdejmuje swoje stare szaty, zostaje namaszczony olejem św., który ma mu dać siły do walki ze złem w tym świecie. Zostaje trzy krotnie zanurzony w imię Ojca i Syna i Ducha Św. w wodach chrzcielnicy na podobieństwo śmierci Chrystusa. By w Jego mękach po wynurzeniu mógł stać się uczestnikiem jego chwalebnego Zmartwychwstania. Po tych czynnościach nowo-ochrzczony przyobleka się w białe szaty i na jego pierś nakładany jest krzyż.
Chrzest jak i bierzmowanie, które w Kościele Prawosławnym są nierozłącznymi sakramentami inicjacji Kościelnej są niepowtarzalne. Niepowtarzalność sakramentu chrztu i bierzmowania wynika z faktu, że chrzest jako powtórne narodzenie jest wyjątkowy dlatego że narodzić się można tylko raz.

Inne Aspekty koinonia w Kościele

Sakramenty inicjacji są początkiem drogi w koinonia dają nam możliwość pełnego obcowania z Bogiem. Mistyczne ciało Chrystusa jakim jest Kościół jest Kościołem wojującym i tryumfującym. Tryumfuje on w niebie z zastępami świętych i aniołów i wojuje w świecie z szatanem o każdą ludzką duszę. Pokusy świata sprawiają, że w Kościele znajdują się także ludzie grzeszni. Kościół wychodzi im naprzeciw i nie odtrąca ich od możliwości obcowania z Bogiem dając im możliwość ponownego chrztu. Jest to chrzest poprzez łzy, sakrament pokuty w którym ludzie którzy upadli poprze grzech mogą znowu stać się uczestnikami życia w łasce, poprzez zjednoczenie się z Chrystusem w sakramencie sakramentów jakim jest Eucharystia. Sakrament pokuty jest wyznacznikiem życia w Bogu i z Bogiem i pozwala toczyć nieustanną walkę z namiętnościami i pokusami, potwierdzają to słowa Chrystusa, który w przypowieści o synu marnotrawnym pokazuje nam wyraźnie jaką radość sprawia dla Boga nawrócenie się grzesznika i wejście na drogę sprawiedliwości.
Dążenie do synergii nie jest de facto związane tylko z sakramentami. Kościół wspomaga nasze dążenie do przebóstwienia także modlitwą i postem, lecz i tak centrum naszej duchowości i pełnym wyrazem chęci zjednoczenia się z Bogiem powinna być Eucharystia. Nasze życie możemy porównać do drogi na płaskowyż zaczyna się ona chrztem i drugimi sakramentami inicjacji. Następnie podążamy krętymi drogami pnąc się do góry, i wtedy mamy przy sobie Eucharystię, sakrament pokuty, modlitwę i post, które pomagają nam i umacniają nas w wędrówce na szczyt. Gdy poprzez wyrzeczenie się samego siebie, pełne naśladowanie Chrystusa i pełnię łaski Ducha Św. osiągniemy szczyt będą rozpostarte przed nami równiny na których będziemy jednoczyć się z Bogiem i stawać się bogiem przebóstwiając nasza upadła naturę. Trafnie wyrażają to słowa z książki o. Henryka Paprockiego "Obietnica Ojca" "poprzez liturgie bowiem spotykamy się osobowo z Chrystusem i dokonuje się nasze "wniebowstąpienie" przez cherubikon aż do eucharystycznej koinonii i pełnego zjednoczenia z Chrystusem w Duchu Świętym".

Zakończenie

Wspólnota Ducha Św. jaką jest Kościół daje nam możliwość pełnego obcowania i poznawania energii Boskich działających w świecie. Wspólnota jest siłą, która jednoczy, umacnia i pozwala łamać granice, które dla ludzi nie obcujących z łaską byłyby niemożliwe do przekroczenia. Kościół jest misterium, które przemienia nie tylko mikrokosmos antropologiczny, ale także całą Oikumene - makrokosmos - wszechświat, dając poprzez łaskę świadectwo Zmartwychwstaniu i prawdzie jaką jest Chrystus do którego dążymy i w którym mamy swój cel jakim jest zbawienie i życie wieczne.

Bibliografia:

1. Nauka o nabożeństwach prawosławnych, Konstanty Bondaruk, Białystok 1987, s 128-130
2. Kościół prawosławny, Kallistos Ware, Białystok 2002 ISBN 83-87281-24-7, s. 307; 309
3. Teologia bizantyjska, Jonh Meyendorff, Kraków 2007, ISBN 978-83-233-2287-0, s.163
4. Obietnica Ojca, Henryk Paprocki wyd. Homini Bydgoszcz 2001 ISBN 83-87933-16-3, s. 119-120; 152
5. Prostrannyj christianskij katichis, Mitropolit Filaret , Białystok 1990, s.60
6. O Duchu Świętym, św. Bazyli Wielki, Warszawa 1999 ISBN 83-211-1262-5, s.130-133
7. Wspólczesna Teologia prawosławna, Karl Christian Felmy, Białystok 2005 ISBN 83-922790-0-X, s.214
8. Bóg Żywy, Katechizm Kościoła Prawosławnego, Kraków 2001 ISBN 83-7097-804-5, s. 276-277

ks. Konstanty Bondaruk

Sakrament chrztu świętego ustanowiony został na polecenie Jezusa Chrystusa "Idźcie i nauczajcie (czyńcie uczniami) wszystkie narody chrzcząc je w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego" (Mat 28,19). Znaczenie chrztu podkreślił sam Jezus Chrystus przyjmując chrzest od Jana Chrzciciela (Mat 3,13) oraz wskazując na jego nieodzowność w rozmowie z Nikodemem. "Jeśli się ktoś nie narodzi z wody i z Ducha, nie może wejść do Królestwa Bożego" (J 3, 5). Zgodnie z wolą Chrystusa apostołowie i ich następcy chrzcili wszystkich nawróconych na chrześcijaństwo bez względu na płeć, wiek i pochodzenie. (Dz 2,38-39; 16,14-15; 30,33; 18,8; 1 Kor 1,16). Chrzest poprzedzało poznanie prawd wiary chrześcijańskiej i jej wyznanie (Dz 18,25). Sakrament sprawowany był również nad małymi dziećmi zamiast starotestamentowego obrzezania.

Według Pisma Świętego święty chrzest powoduje: oczyszczenie z grzechów (Dz 2,38) usprawiedliwienie i uświęcenie (1 Kor 6,11) duchowe odrodzenie (Tt 3,5) zjednoczenie z Cerkwią - Ciałem Chrystusowym (1 Kor 12,38) i towarzyszyć mu winny: wiara w Jezusa Chrystusa (Mr 16,16; Dz 8-37) gotowość i wola życia w cnocie i czystości (1 P 3,21).

Chrzest w Kościele prawosławnym dokonuje się poczynając od ósmego dnia od narodzin przez trzykrotne zanurzenie (lub polanie) do wody ze słowami "Chrzczony jest sługa Boży (imię) w imię Ojca - amen i Syna - amen i Świętego Ducha - amen ("kreszczajetsia rab Bożij (imię) wo imia Otca - Amin i Syna - Amin i Swiataho Ducha - Amin).

Rytuał chrztu składa się z katechumenatu i właściwego sakramentu chrztu. Kapłan trzykrotnie błogosławi przystępującego do chrztu i czyta specjalne modlitwy, w których prosi, aby Bóg chronił chrzczonego od wszelkiego zła i połączył go z rodziną chrześcijańską. Właściwy chrzest rozpoczyna się po trzykrotnym wyrzeczeniu się szatana i wyrażeniu woli połączenia się z Chrystusem oraz po złożeniu wyznania wiary. Następnie kapłan dokonuje poświęcenia wody po czym namaszcza św. olejem czoło, uszy, piersi, ręce i nogi chrzczonego na znak, że staje się on odtąd wojownikiem Chrystusowym i że jak dzika gałąź oliwna przyrasta do oliwki - Jezusa Chrystusa.

Główny moment chrztu polega na wyżej wspomnianej czynności trzykrotnego zanurzenia w wodzie z wypowiedzeniem formuły chrztu. Zanurzenie w wodzie oznacza, że człowiek umiera dla grzechu, wynurzenie zaś zmartwychwstanie do nowego życia. Następnie kapłan wkłada na ochrzczonego czystą, białą szatę na znak czystości duszy oraz krzyżyk, przypominający o obowiązku naśladowania Chrystusa. Chrzest nigdy nie może być powtarzany.

Ponieważ w praktyce najczęściej chrzczone są małe dzieci - obowiązkowe jest uczestnictwo rodziców chrzestnych lub przynajmniej jednego z nich. Rodzice chrzestni muszą być prawosławni i mają obowiązek dbać o chrześcijańskie wychowanie ochrzczonego, za którego poręczyli podczas chrztu. O ile w starożytności uroczysty chrzest sprawowano w przededniu Wielkanocy i innych wielkich świąt - obecnie nie ma wyznaczonych w tym celu dni. Prawo udzielania chrztu przysługuje biskupom i prezbiterom. W wyjątkowych wypadkach, wobec zagrożenia życia, może ochrzcić diakon lub w ogóle ochrzczona osoba świecka. Taki chrzest, jakkolwiek ważny, powinien być następnie uzupełniony przez odpowiednie modlitwy i sakrament bierzmowania.

Niniejszy tekst jest fragmentem książki "Nauka o nabożeństwach prawosławnych" ks. Konstantego Bondaruka. Została ona wydana przez diecezję białostocko-gdańską w 1987 r.

red. Anna Czerewacka, Ewa Siegień

Makal Piotr

Nowonarodzone dziecko, to nowy człowiek, nowy członek rodziny, nowy obywatel. To także nowy parafianin, a przede wszystkim chrześcijanin. Żeby nim się stał powinien przyjąć sakrament chrztu (tainstwo kreszczenija). Za to odpowiedzialni są rodzice.

Co należy zrobić przed chrztem?

1. Wybrać imię dziecka
Imię towarzyszy nam przez całe życie. Z imieniem związane są wszystkie sakramenty Cerkwi oraz modlitwy. Nawet śmierć nie przerywa naszego związku z imieniem, gdyż za zmarłych modlimy się, wspominając ich imiona. W Cerkwi prawosławnej każdy wierny powinien mieć swego świętego patrona i jego imię nadawane jest dziecku przy chrzcie. Przed chrztem (a najlepiej przed zarejestrowaniem dziecka w Urzędzie Stanu Cywilnego) dobrze jest skonsultować swój wybór z kapłanem, gdyż może się okazać, że wybrane przez nas imię nie znajduje się w cerkiewnym spisie imion (swiatcy).
Obrzęd nadania imienia poprzedza chrzest i wg Euchologionu (Trebnika) sprawowany jest ósmego dnia po narodzinach.

2. Wybrać rodziców chrzestnych
Chrzest, to ponowne narodziny (J 3,5). Chrzestni rodzice, to osoby, które odpowiadają przed Bogiem za swoje duchowe dziecko. Pod tym względem ich odpowiedzialność jest większa niż rodziców naturalnych. Z tego powodu wybór chrzestnych powinien być dokonany z namysłem.
Przynajmniej jedno z dwojga rodziców chrzestnych powinno być prawosławne (istnieje praktyka: chrzczony chłopiec – chrzestny prawosławny, chrzczona dziewczynka – chrzestna prawosławna). Obowiązkowa jest znajomość Symbolu Wiary. Dobrze jest też się zapoznać z przebiegiem sakramentu (w jęz. pol. ryt chrztu dostępny jest na stronie: http://liturgia.cerkiew.pl) oraz nauczyć się odpowiedzi udzielanych przy chrzcie.

3. Uzgodnić datę i miejsce chrztu
Mając wybrane imię dziecka należy uzgodnić z proboszczem swojej parafii (ściślej: parafii, w której będzie dziecko chrzczone) datę i miejsce chrztu. Chrzest jest sakramentem wprowadzającym do społeczności wiernych (laikos) oraz warunkiem wejścia do Królestwa Bożego (J 3,5), zatem nie należy z nim zwlekać.
W dokumentach chrztu należy podać dane rodziców oraz chrzestnych, więc wskazanym jest zabranie ze sobą dowodów osobistych.

Prawo udzielania chrztu przysługuje biskupom i prezbiterom. W wyjątkowych wypadkach, wobec zagrożenia życia, może ochrzcić diakon lub ochrzczona osoba świecka. Taki chrzest, jakkolwiek ważny, powinien być następnie uzupełniony przez odpowiednie modlitwy i sakrament bierzmowania (miropomazanija).

dialog z sakramentu chrztu:

Kapłan trzykrotnie pyta: OTRYCAJESZY LI SIA SATANY, I WSIECH DIEŁ JEHO, I WSIECH AHHIEŁ JEHO, I WSIEHO SŁUŻENIJA JEHO, I WSIA HORDYNI JEHO? (Czy wyrzekasz się szatana i wszelkich spraw jego, i wszystkich aniołów jego i wszelkiego służenia jemu, i wszelkiej pychy jego?)
Kumowie każdorazowo odpowiadają: OTRYCAJUSIA. (Wyrzekam się.)
Kapłan trzykrotnie pyta: OTREKŁSIA LI JESI SATANY? (Czy wyrzekłeś się szatana?)
Kumowie odpowiadają: OTREKOCHSIA. (Wyrzekłem się.)
Kapłan trzykrotnie pyta: SOCZETEWAJESZY LI SIA CHRISTU? (Czy jednoczysz się z Chrystusem?)
Kumowie odpowiadają: SOCZETEWAJUSIA. (Jednoczę się.)
Kapłan pyta: SOCZETAŁSIA LI JESI CHRISTU? (Czy zjednoczyłeś się z Chrystusem?)
Kumowie odpowiadają: SOCZETACHSIA. (Zjednoczyłem się.)
Kapłan pyta: I WIERUJESZY LI JEMU? (Czy wierzysz w Niego?)
Kumowie odpowiadają: WIERUJU JEMU, JAKO CARU I BOHU. (Wierzę w Niego, jako Króla i Boga.)
Kumowie: SYMBOL WIARY: Wieruju wo jedinaho Boha Otca ....... (Wierzę w jednego Boga Ojca…)
a po nim:
POKŁANIAJUSIA OTCU I SYNU I SWIATOMU DUCHU, TROICE JEDINOSUSZCZNIEJ I NIERAZDIELNIEJ. (Kłaniam się Ojcu i Synowi, i Świętemu Duchowi, Trójcy Współistotnej i Niepodzielnej.)

bp Kallistos (Ware)

Podobnie jak w Kościele pierwszych wieków, we współczesnym Kościele prawosławnym Chrzest, Bierzmowanie i Komunia Święta – trzy sakramenty chrześcijańskiej inicjacji – są ze sobą ściśle połączone. Prawosławnemu, który staje się członkiem Chrystusa niezwłocznie udzielane są wszelkie wypływające z tego członkostwa przywileje. Dzieci prawosławnych są nie tylko chrzczone jako niemowlęta, ale także niezwłocznie bierzmowane i jako niemowlętom udzielana im jest Komunia Święta. „Nie zabraniajcie dzieciom przyjść do Mnie, bo do takich [jak one] należy królestwo niebios” (Mt 19,14).
W akcie Chrztu mamy do czynienia z dwoma istotnymi elementami: przyzywaniem Imienia Trójcy Świętej i trzykrotnego zanurzenia w wodzie. Kapłan mówi: „Sługa Boży...[imię]... chrzci się w imię Ojca, Amen. I Syna, Amen. I Ducha Świętego, Amen”. Gdy wymieniane jest imię każdej z Osób Trójcy, kapłan zanurza dziecko w chrzcielnicy, pogrążając je całkowicie w wodzie, lub też polewając wodą całe jego ciało. Jeśli osoba, która ma być ochrzczona jest tak chora, że całkowite zanurzenie w wodzie stanowiłoby zagrożenie dla jej życia, wówczas wystarcza, aby woda została wylana na jej czoło; w innych przypadkach zanurzenie w wodzie nie powinno być pomijane.
Wielu prawosławnych niepokoi fakt, że zachodni chrześcijanie, porzucając pierwotną praktykę Chrztu przez zanurzenie, zadowalają się obecnie jedynie pokropieniem czoła kandydata niewielką ilością wody, czy też nawet pomazaniu go czymś delikatnie nawilgoconym, pomijając wylewanie nań wody czy nawet pokropienie (coraz częściej, niestety, dzieje się tak w wspólnocie anglikańskiej). Nawet jeśli niektórzy prawosławni duchowni zaniedbują przestrzeganie prawidłowej praktyki, nie budzi to wątpliwości co do prawdziwego prawosławnego nauczania – zanurzenie (z wyjątkiem nagłych przypadków) jest niezbędne, bowiem jeśli nie następuje, zanika zgodność pomiędzy zewnętrznym znakiem sakramentu i jego wewnętrznym znaczeniem. Zniszczeniu ulega wówczas cała jego symbolika. Chrzest oznacza mistyczny pogrzeb i zmartwychwstanie z Chrystusem (Rz 6,4-5 i Kol 2,12) a zewnętrzną tego oznaką jest pogrążenie kandydata w chrzcielnicy, po którym następuje jego wynurzenie z wody. Sakramentalna symbolika wymaga zatem zanurzenia czy też „śmierci” w wodach Chrztu oraz ponownego wynurzenia z nich i „zmartwychwstaną”. Chrzest przez polanie (kiedy to wodą polewana jest jedynie część ciała chrzczonego) dozwolony jest tylko w szczególnych przypadkach, ale chrzest przez pokropienie czy też „nawilgocenie” w ogóle nie jest prawdziwym Chrztem.
Poprzez Chrzest otrzymujemy pełne przebaczenie wszelkiego grzechu, czy to pierworodnego, czy obecnego – „przyoblekamy się w Chrystusa”, stając się członkami Jego Ciała, Kościoła. Aby nie zapominać o swym Chrzcie, prawosławni chrześcijanie przez całe życie noszą na piersiach mały krzyżyk.
Chrzest sprawowany jest zwykle przez biskupa lub kapłana. W nagłych, nie cierpiących zwłoki przypadkach może dokonać go diakon, lub każdy mężczyzna czy kobieta, pod warunkiem, że jest chrześcijaninem. Podczas gdy rzymskokatoliccy teolodzy utrzymują, iż, jeśli to konieczne, Chrztu może udzielić nawet niechrześcijanin, prawosławni twierdzą, że to niemożliwe. Człowiek, który udziela Chrztu, sam musi być już wcześniej ochrzczony.

Niniejszy tekst pochodzi książki biskupa Kallistosa Ware „Kościół prawosławny”, w polskim przekładzie ks. Włodzimierza Misijuka, wydanej przez Bractwo Młodzieży Prawosławnej w Polsce, w grudniu 2002. Wszystkich zainteresowanych historią, nauczaniem i nabożeństwem Kościoła prawosławnego zachęcamy do lektury tej książki (dostępnej w sklepiku www.cerkiew.pl).
tłum. ks. Włodzimierz Misijuk