Kościół prawosławny nie okazuje tak wielkich skłonności do ustalania formalnych definicji dogmatycznych, jakie przejawia Kościół rzymskokatolicki. Błędne jednak byłoby mniemanie, iż przez to, że jakieś wierzenia nigdy nie zostały przez prawosławie wyraźnie ogłoszone jako dogmat, nie są one częścią prawosławnej Tradycji i przez to pozostają jedynie kwestią prywatnego zapatrywania wiernych. Określone elementy nauczania, choć nigdy nie były formalnie zdefiniowane, podtrzymywane są przez Kościół z niezmąconym wewnętrznym przekonaniem, które jest wiążące na równi z kategorycznym sformułowaniem. „Z doktryn i nauczania strzeżonych przez Kościół” – powiedział św. Bazyli – „jedne pochodzą z pisemnego nauczania, drugie przekazane nam jako misterium przyjęliśmy z tradycji apostolskiej. Jedne i drugie mają tę samą moc w prawowitej wierze”.
Ta wewnętrzna Tradycja „przekazana nam jako misterium”, przechowywana jest nade wszystko w nabożeństwie Kościoła. Lex orandi lex credendi („reguła modlitwy jest regułą wiary”): nasza wiara wyrażana jest w naszej modlitwie. Prawosławie sporządziło bardzo niewiele wyraźnych ustaleń w odniesieniu do Eucharystii i innych sakramentów, wieku, który ma nastąpić, Bogarodzicy, świętych i wiernych, którzy odeszli – nasza wiara w tych kwestiach zawarta jest głównie w modlitwach i tekstach liturgicznych używanych w nabożeństwach. Częścią Tradycji nie są jednak tylko słowa wypowiadane podczas nabożeństwa. Jej elementami są również gesty i czynności – zanurzenie w wodach Chrztu, różnego rodzaju namaszczenia olejem, znak Krzyża itd. – wszystkie mają określone znaczenie, wszystkie na swój sposób, czy to w symbolicznej, czy też w dramatycznej postaci wyrażają prawdy wiary.

[Niniejszy tekst pochodzi książki biskupa Kallistosa Ware „Kościół prawosławny”, wydanej przez Bractwo Młodzieży Prawosławnej w Polsce, w grudniu 2002. Wszystkich zainteresowanych historią, nauczaniem i nabożeństwem Kościoła prawosławnego zachęcamy do lektury tej książki (dostępnej w sklepiku www.cerkiew.pl).]

tłum. ks. Włodzimierz Misijuk