Obchody 100 Lecia Autokefalii

Przesłanie Św. Soboru Biskupów
Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego
z okazji 100-lecia Jego autokefalii

Drodzy w Chrystusie Kapłani, Mnisi, Mniszki, Młodzieży, Dzieci
wszyscy Wierni w kraju i za granicą.

„Wielki jesteś Panie i przedziwne są Twoje czyny,
żadne słowo nie podoła, by móc wysławić Twoje cuda”
(Wielka Agiasma)

Tymi słowami wyjętymi z obrzędu poświęcenia wody – Wielkiej Agiasmy – Polska Cerkiew Prawosławna dziękuje Wszechmogącemu Bogu w Trójcy Świętej Jedynemu za ponad tysiącletnie swoje świadectwo na ziemiach Rzeczypospolitej, ze szczególnym uwzględnieniem 100-lecia otrzymania samodzielności 13 listopada 1924 roku przyznanej w Konstantynopolu, przez Patriarchę Grzegorza VII.


Fakt ten jest okazją do retrospekcji trudnej, a jednocześnie pięknej historii Polskiej Cerkwi w Rzeczypospolitej. Historia ta jest potwierdzeniem słów Chrystusa: „zbuduję cerkiew Moją, a bramy piekielne nie przemogą Jej” (Mt 16; 18). Fundamentem tej budowli jest nasz Zbawiciel Jezus Chrystus.  Zawsze byliśmy, jesteśmy i będziemy wierni Jemu – naszemu Zbawicielowi i Głowie Cerkwi Prawosławnej.


Droga do naszej samodzielności administracyjnej, na tle całej historii, rozpoczęła się tragiczną śmiercią śp. metropolity Jerzego Jaroszewskiego, którego w modlitwie wspominaliśmy 8 lutego 2024 roku. To on był inicjatorem nadania autokefalii po odzyskaniu Niepodległości Rzeczypospolitej w 1918 roku. Niestety, nie doczekał, aby cieszyć się swoim osiągnięciem. Wieczna Mu pamięć!


Dzisiaj z wdzięcznością modlitewną wspominamy jego następców: śp. metropolitę Dionizego Waledyńskiego. To na jego ręce przekazany został dokument (Tomos) nadania samodzielności naszej Cerkwi. Następnie metropolitę Makarego Oksijuka, metropolitę Tymoteusza Szrettera, metropolitę Stefana Rudyka i metropolitę Bazylego Doroszkiewicza, kilkukrotnego zastępcę metropolity arcybiskupa Jerzego Korenistowa.


Świętej pamięci metropolita Dionizy, jako zwierzchnik Cerkwi, otrzymał tytuł: „Wielce Błogosławiony Metropolita Warszawski i całej Polski”. Jako pełnoprawny zwierzchnik odwiedził wszystkie lokalne Cerkwie prawosławne. Otrzymany pastorał od Matki Cerkwi Patriarchatu Jerozolimskiego zachowywany jest po dzień dzisiejszy i przekazywany każdemu nowo wybranemu metropolicie. Jest on symbolem jedności wszechprawosławnej. To metropolita Dionizy budował Cerkiew w obszarach duchownym, duszpasterskim, społecznym, edukacyjnym, oświatowo – kulturalnym i międzywyznaniowym. Jego następcy metropolita Tymoteusz, kilkukrotny zastępca arcybiskup Jerzy Korenistow, metropolita Stefan i metropolita Bazyli kontynuowali jego wielkie dzieło, organizując życie organizmu cerkiewnego, jakim jest Cerkiew – jako mistyczne ciało Jezusa Chrystusa. Otwarte zostały Szkoły Teologiczne, Seminarium Duchowne, Wydział Teologii Prawosławnej na Uniwersytecie Warszawskim, następnie zaś Chrześcijańska  Akademia Teologiczna, Sekcja Teologii Prawosławnej, szkoły pisania ikon i śpiewu cerkiewnego. Otwarto, oprócz istniejącego monasteru w Jabłecznej, nowe monastery w Grabarce, Supraślu, Zwierkach, Wojnowie, Turkowicach, Sakach, Domy Zakonne w Zaleszanach, Kostomłotach, Holeszowie i Wysowej. Wszystkie one są kręgosłupem i termometrem życia cerkiewnego i duchowego dla wielu szukających Boga. Dwa z nich, monaster w Jabłecznej i monaster w Supraślu, wpisane zostały na listę Pomników Dziedzictwa Narodowego.


Ważnym osiągnięciem tego okresu są regulacje prawne dotyczące życia cerkiewnego, a najważniejsze z nich to Ustawa o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Na podstawie tej ustawy powołane zostały Komisja Regulacyjna i Ordynariat WP. Wprowadzono nauczanie religii w szkołach, kapelaństwo w szpitalach, więziennictwie i innych formacjach (mundurowych). Powołano Stowarzyszenie Bractwo Prawosławne śww. Cyryla i Metodego, Bractwo Młodzieży Prawosławnej, organizacje sportowe itp. Naszej Młodzieży zorganizowanej w Bractwie, pełnej oddania służbie dla dobra Cerkwi, wyrażamy uznanie i podziękowanie za ich świadectwo wiary prawosławnej we współczesnym świecie.


Historycznym i ważnym duchowym wydarzeniem w życiu naszej Cerkwi było ogłoszenie świętymi Maksyma Sandowicza, apostoła Łemków, męczenników Chełmskich i Podlaskich, męczenników Katynia i wielu innych, którzy dzisiaj orędują przed Bogiem za każdego z nas.


Mówiąc o pozytywnych osiągnięciach, dzisiaj zwracamy uwagę na wielorakie doświadczenia, które naszą Cerkiew doświadczyły w omawianym okresie, na naszą Martyrologię. Do nich należy niszczenie obrządku słowiańskiego, Unia Brzeska, burzenie świątyń prawosławnych i ich rewindykacja, masowe przesiedlenie na Wschód i Zachód – słynna Akcja „Wisła”, w rezultacie której zburzono życie prawosławnych Łemków i Podlasian. Trudno nie pamiętać o mordach na prawosławnych mieszkańcach Zaleszan, Zań, Puchał, Sahrynia, Wierzchowin… Dzisiaj oddajemy Im w modlitwie nasz szacunek i uwielbienie za Ich wytrwałość i bohaterską, męczeńską śmierć. Święci Męczennicy módlcie się na nas!


Dzisiaj, kiedy zwracamy szczególną uwagę na 100. letnią rocznicę samodzielności cerkiewnej naszej Cerkwi, Bogu dziękujemy za ten dar i bohaterską służbę Bogu, Cerkwi i Ojczyźnie – Biskupom, Duchowieństwu i Wiernym.


To ich bolesne doświadczenia i wierność przodkom zaowocowały duchowemu wzbogaceniu wiernych. Dlatego Cerkiew Polska żyje, świętuje dzisiaj swoją rocznicę i daje świadectwo w kraju i za granicą, zajmując godne swoje miejsce w dyptychach Światowego Prawosławia.


Święty Sobór Biskupów wyraża wdzięczność wszystkim wiernym za ich wytrwałość w wierze i tradycji. Młodzież niech czerpie wzorce wierności Cerkwi od Ojców, a Ci niech wspierają młodą generację tak, by była wierna Chrystusowi i Jego Cerkwi i trwała niezmiennie pomimo różnych okoliczności, do końca. Módlmy się za tych, którzy swoją pracą, modlitwą często przelewając swoją krew, budowali fundamenty wiary prawosławnej na ziemiach Rzeczypospolitej, pozostając oddanymi obywatelami i patriotami swojej Ojczyzny Rzeczypospolitej Polskiej.


Bracia i Siostry! Miejmy miłość i szacunek do wszystkich ludzi, dając ewangeliczne świadectwo, że jesteśmy uczniami Pana naszego Jezusa Chrystusa. Nasza miłość niech opiera się na nauczaniu Św. Ap. Pawła: „Któż nas oddzieli od miłości Bożej? Utrapienie lub ucisk, lub prześladowanie, lub głód, lub nagość, lub niebezpieczeństwo, lub miecz? … ani wysokość, ani głębokość, ani żadne inne stworzenie, które by mogło nas oddzielić od miłości, Bożej, tej w Chrystusie Jezusie, Panu Naszym”(Rz 8; 35,39).


Boże chroń naszą Cerkiew – Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny – dla następnych pokoleń na chwałę Bożą, Prawosławia i dobra Ojczyzny naszej Rzeczypospolitej Polskiej.
 
Z łaski Bożej pokorni:
+ Sawa, Prawosławny Metropolita Warszawski i całej Polski,
+ Abel, Prawosławny Arcybiskup Lubelski i Chełmski,
+ Jakub, Prawosławny Arcybiskup Białostocki i Gdański,
+ Jerzy, Prawosławny Arcybiskup Wrocławski i Szczeciński, Ordynariusz WP,
+ Paisjusz, Prawosławny Arcybiskup Przemyski i Gorlicki,
+ Grzegorz, Prawosławny Arcybiskup Bielski,
+ Atanazy, Prawosławny Biskup łódzki i Poznański,
+ Paweł, Prawosławny Biskup Hajnowski,
+ Andrzej, Prawosławny Biskup Supraski,
+ Warsonofiusz, Prawosławny Biskup Siemiatycki.

Stołeczne Miasto Warszawa  5 marca 2024.